Lezing 3: Stercomponistes in Versailles en Wenen (laatbarok en classicisme)

Een van de stercomponisten van Lodewijk XIV was een vrouw: als kind werd Elisabeth Jacquet de la Guerre met veel aplomb zijn hofhouding binnengehaald, als klavecimbelvirtuoze en componiste bekwaamde zij zich in vrijwel ieder muziekgenre uit haar tijd en milieu.

Enkele decennia later maakt Marianna von Martines in Wenen een vergelijkbare carrière: als leerling van Joseph Haydn en geregeld te gast bij keizerin Maria Theresa ontwikkelde zij een eigen muzikale signatuur waarmee zij veel lof en prijzen oogstte.

Hoe kan het dat deze twee stercomponisten later zo lang onderbelicht bleven? Muziekgeschiedschrijvers uit de negentiende eeuw hadden zo hun eigen agenda.

Deze lezing is onderdeel van een lezingencyclus door Saskia Törnqvist bestaande uit drie delen.

Bekijk lezing 1 Bekijk lezing 2

Vrouwen schreven muziekgeschiedenis

Altijd en overal hebben vrouwen hun eigen muziek gecreëerd, zo ook in de westerse wereld. Sommigen oogstten daarmee succes, maar velen componeerden in anonimiteit of onder een gefingeerde – lees: mannelijke – naam.

Toen in de negentiende eeuw de muziekgeschiedenis in kaart werd gebracht vielen vrijwel alle vrouwen buiten de boot. Maar het tij is gekeerd! De laatste decennia zijn vele honderden vrouwelijke componisten van de middeleeuwen tot aan de vroegmoderne tijd herontdekt, hun muziek wordt steeds meer uitgevoerd.

Hoog tijd voor een lezingencyclus waarin deze componisten de hoofdrol spelen binnen de context van hun tijd en cultuur, want veel vragen zijn nu nog onderbelicht. Hoe slaagden zij er bijvoorbeeld in om, vaak als autodidact, een eigen muziekstijl te ontwikkelen? Hoe verhielden zij zich tot hun collega’s, hoe werd hun muziek in hun eigen tijd ontvangen?

Muziekfragmenten onthullen de muzikale binnenwereld van deze vrouwen, beeldmateriaal toont hun cultuurhistorische context, muziektermen worden uitgelegd. De lezingen zijn apart te bezoeken, maar zeker ook als cyclus. Voor beginnende luisteraars is dit een kans om wegwijs te worden in de westerse muziekgeschiedenis, voor gevorderden is dit een hoognodige bijspijkercursus.